Multikulti po polsku – Białystok i Sanok

Aby poznać inną kulturę, niekoniecznie trzeba jechać daleko za granicę. Jeszcze do niedawna, bo aż do II wojny światowej, Polska nie była monolitem jakim jest obecnie. Zamieszkiwały ją liczne mniejszości narodowe, które w różnym stopniu wpłynęły na rozwój lokalnych społeczności i kulturę polską w ogóle. Nawet jeden z czołowych polskich patriotycznych pisarzy Henryk Sienkiewicz miał tatarskie pochodzenie - jego przodkowie osiedlili się na Litwie w XVI i XVII wieku.

Tym razem Busfor.pl chciałby zaprosić Was na wycieczkę po wielokulturowości w polskim wydaniu. Jedziesz z nami?

Żydowski Białystok

Białystok położony jest na obszarze, na którym od zawsze mieszały się różne wpływy – polskie, litewskie i ruskie. W XVIII wieku, za czasów dworu Jana Klemensa Branickiego, miasto było wyjątkowo otwarte nie tylko na wszelkie nowinki kulturowe z całej Europy, ale także na osadnictwo żydowskie, dzięki czemu pod koniec stulecia prawie ⅓ ludności stanowili mieszkańcy wyznania mojżeszowego, jak również wielu wyznawców prawosławia i przedstawiciele kościoła unickiego.

Pod koniec XIX wieku zdecydowaną większość mieszkańców stanowili Żydzi, a dopiero w następnej kolejności katolicy, prawosławni i protestanci. Dzięki rozwojowi przemysłu włókienniczego i kolei, miasto było ważnym miejscem na mapie Imperium Rosyjskiego. W przedwojennym Białymstoku wszyscy mieszkańcy mieli równe prawa wyborcze w wyborach samorządowych i parlamentarnych. Tyle o interesującej historii. Ale co można zobaczyć na miejscu?

Współczesny Białystok oferuje wiele tematycznych szlaków turystycznych – Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, Esperanto i wielu kultur, Architektury PRL, śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki, kulinarny, rodu Branickich, architektury drewnianej, białostockich świątyń i białostockich fabrykantów. W mieście znajduje się bardzo wiele zabytków historycznych i świątyń - neogotycka bazylika archikatedralna, cerkwie św. Mikołaja, św. Ducha i Hagia Sofia, monaster oraz memoriał kopuła Wielkiej Synagogi. Warto dodać, że w białostockim kulturalnym tyglu obecnie ważne miejsce zajmują muzułmanie, których obecnie jest około 2 tysiące, z czego większość to Tatarzy. W mieście działa także polska Centralna Rada Romów.

Na trasie zwiedzania nie wolno także pominąć Pałacu Branickich, nazywanego przez niektórych “Polskim Wersalem”, w którym obecnie znajduje się rektorat Uniwersytetu Medycznego. Otacza go park o powierzchni prawie 10 hektarów, w którym znajduje się ogród typu francuskiego i angielskiego.

A gdy zmęczy Cię historyczno – kulturalne zwiedzanie, przespaceruj się po prostu po Rynku Kościuszki i rozgość się w którejś z przytulnych restauracji albo kawiarni – posiłek i dobry napój w ogródku z pewnością dodadzą Ci energii po całym dniu zwiedzania!

Sanok – miasto pogranicza

Równie ciekawym miejscem jest Sanok. Miasto zostało założone w X/XI wieku i w wieku XIV otrzymało prawo lokacyjne, łącząc wpływy niemieckie, polskie i ruskie. Przez wiele lat znajdowało się na szlaku handlowym między Rusią a Węgrami. Historia Sanoka jest oczywiście zawiła i można jej poświęcić całą książkę, ale należy powiedzieć, że jako miasto pogranicza stało się miejscem styku wielu kultur i religii.

Przed drugą wojną światową ok. 30% mieszkańców Sanoka stanowiła ludność żydowska, zaś południowo-wschodnie terytoria miasta zamieszkiwali rusińscy Łemkowie. Wielokulturowe i wielowyznaniowe wpływy mają swoje odzwierciedlenie w ilości świątyń, które obecnie można odwiedzić w Sanoku – katolickie, protestanckie i prawosławne oraz dwie zachowane historyczne synagogi.

Ale nie tylko. W Sanoku z pewnością warto odwiedzić galerię Zdzisława Beksińskiego. Nawet jeżeli nie jesteś miłośnikiem jego twórczości, galeria z pewnością zaimponuje Ci swoim ogromem i fantastyczną organizacją. Tuż obok galerii znajduje się Muzeum Ikon, które dysponuje ogromną ilością dzieł sztuki cerkiewnej – zgromadzono tam ponad 1200 eksponatów, z czego najstarsze z nich sięgają nawet XV wieku.

Jeżeli chcesz się dowiedzieć czegoś o kulturze okolic Sanoka, koniecznie udaj się do lokalnego skansenu, który pod względem ilości obiektów jest największym tego typu obiektem w Polsce. Znajdziesz tam przykłady budownictwa drewnianego od XVII do XX wieku, włączając w to budownictwo mieszkalne, sakralne (XVII-wieczny kościół, dwie XVIII-wieczne cerkwie bojkowskie, jedna okazała cerkiew łemkowska z samego początku XIX w.) oraz instytucje użyteczności publicznej. Większość budynków jest udostępnionych do zwiedzania i posiada wnętrza oddające realia życia w poprzednich stuleciach. Na terenie Skansenu znajduje się również ekspozycja poświęcona ikonie karpackiej, zgromadzono tam około 220 eksponatów.

Przez Sanok przebiega kilka szlaków turystycznych, włączając w to szlaki rowerowe, samochodowe i wodne, a także tematyczne, takie jak szlak ikon (co na pewno nie zaskakuje…) oraz architektury drewnianej. A gdy znudzi Ci się błądzenie po mieście i zapragniesz ciszy i spokoju – piesze wycieczki po górach i Bieszczadzki Park Narodowy stoją przed Tobą otworem.